बीमाक्षेत्रमा क्यासव्याकको जगजगी, सरकारी र भारतीय लगानी बाहेकका सबै कम्पनी शंकाको घेरामा

काठमाडौं । नेपाली बीमा क्षेत्रमा मुख्य गरेर निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुमा क्यासव्याक (बीमा गराएपश्चात बीमाशुल्क नै फिर्ता गराउने) सम्मका गलत अभ्यास हुन् थालेको खबर प्राप्त भएको छ । सो जानकारी निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुले सक्दो कारबाही अघि बढाईयोस् भनेर दिइरहेको बेलामा यता नियामक निकाय नेपाल बीमा प्राधिकरण पनि घटना फेला पारेर रंगेहात प्रकाउँ गर्ने दाउँ छोपेर बसेको पाइएको हो । ठिक यही बेलामा केही बीमा कम्पनीले घटनाको प्रकृती थाहाँ पाएर टुलुटुलु हेरेर बस्नु भन्दा पनि केही विकल्प निकाल्नेतर्फ नियामक केन्द्रित हुनुपर्ने सुझाव समेत दिएका छन् ।

बीमा दर्पण डटकमसँग नेपाल बीमा प्राधिरणका एक उच्च अधिकारीले भने,‘क्यासव्याक हुन्छ भन्ने त हामीले पनि सुनेका हौं तर कुन कम्पनीले कतिबेला क्यासव्याक लिने दिने गरेका छन्, त्यसको वास्तविक तथ्यांक हामीसँग छैन । कुनै कम्पनीले अर्को कम्पनीलाई शंका गरेको भरमा नै नियामक निकायले सिधैं रंगेहात छोपेजसरी जाने कुरा पनि आएन । तर, जे भए पनि क्यासव्याक लिने कुरा भनेको गम्भिर समस्या चाही हो, यस्तो भएको फेला परेमा जुन कम्पनी भए पनि हामीले कारबाही गर्छौ ।’

नेपाल बीमा प्राधिकरण स्रोतले क्यासव्याक नहुने कम्पनीको बारेमा भने स्वीकार गरेको छ । प्राधिकरण उच्च स्रोतले भारत सरकारको लगानी रहेका निर्जीवन बीमा कम्पनी र सरकारी स्वामित्व रहेको कम्पनीमा त्यस्तो अवस्था रहने ठाउँ कम हुने बताएको हो ।

तर, सोही बेलामा भारतीय कम्पनीका केही अनुभविहरुले भने कडाईका साथ अडिट गरेका क्यासव्याक पत्ता लगाउँन समेत गाह्रो नहुने अभिव्यक्ती दिएका हुन् ।

के हो त क्यासव्याक ?
क्यासव्याब अंग्रेजी शब्द भए पनि यसको अर्थ नेपालीमा पैसा फिर्ता दिनु भन्ने नै हुन्छ । यद्यपी यस्तो पैसा कुनै पनि कम्पनी वा व्यक्तीले एक अर्कासँग सर सापटी चलाएर लिने पैसा होइन । क्यासव्याकको पैसा आफ्ना आफ्न्त, आफूले रुचाएका व्यक्तीले बीमा गराईसकेपछि पनि उनीहरुको बीमा जारी रहेने गरी कम्पनीलाई तिरेको बीमाशुल्क व्यक्तीलाई फिर्ता दिने काम हो । त्यो पनि अकारण एवम् गैरकानुनी बाटो अपनाएर ।

ठीक यही बेलामा नेपाली बजारमा कतिपय निजी नेपाली बीमा कम्पनीहरुले क्यासव्याकमा आफ्ना नजिकका व्यक्तीहरु पल्काउँदा त्यसले बीमा बजारमा ठूलो धक्का परेको खुलेको हो । अहिलेको अवस्थामा नियामक बीमा प्राधिकरणले नै क्यासव्याकको लेनदेन हुँदैन भनेर स्विकार गरेको भारत सरकारको लगानी रहेको र नेपाल सरकारको लगानी रहेको सरकारी निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुले अकारण मार खेप्नु गरेको गुनासो समेत गरेका छन् ।

केही निजी कम्पनीले यसरी बजारमा गरेको एकरुपतार मार्केट भ्यालु बजारको वास्तविक मापन, मूल्यांकनलाई क्यासव्याकको रुपमा प्रयोग गर्दा आफूहरुलाई व्यवसायमा नचाहीदो धक्का परेको उनीहरु बताउँछन् ।

यता, नेपाली निर्जीवन बीमा कम्पनीका एक डीसीईओले हाल इन्टरनेन्मेन्ट खर्च भनेर बीमा कम्पनीका सीईओहरुले बाढ्ने गरेको रकमको गहिराईमा गएर चेकजाँच गरेमा क्यासव्याकको लागि लामो खोजतलास गर्नै नपर्ने बताएका हुन् ।

तर, ठीक यही समयमा नेपाल बीमा प्राधिकरणले भने आफूहरु कारबाही गर्न पछि हटेकोभन्दा पनि बदमासी फेला पार्ने कुरामा केही चुकेको निकै हदसम्म स्विकार गरेको बुझ्न सकिन्छ । पछिल्लो समय क्यासव्याकको जगजगी बढी रहेको गुनासो केही कम्पनीहरुले गर्दै उनीहरुले सो सूचना नेपाल बीमा प्राधिकरणमा समेत आफूहरुले पठाइसकेको दाबी गरेका छन् । यद्यपी गैरकानुनी रुपमा बीमितको पैसा अपचलन गरेको विषयमा नियामक निकाय कानमा तेल हालेर बस्ने भन्दा पनि केही चनाखो भएर कडा सुपरिवेक्षण, निरीक्षण गर्न तल्लिन हुनुपर्छ भन्ने माग केही कम्पनीले गरेका छन् ।

केही कम्पनीले खुलमखुल्ला क्यासव्याकको विषय उठाएको बेलामा र उनीहरुले आफू सहित सबैलाई छानविन गर भनेको बेलामा यता नियामक निकाय नेपाल बीमा प्राधिकरण अधिकारीहरु भने सो विषयमा आफ्नो भनाई राख्न केही व्याक भए । तर, बजारको संवेदनशील विषयमा आफ्नो भनाई राख्न नियामक निकाय नै किन व्याक हुन्छ भन्ने चासो बीमा दर्पण डटकमले राखेपछि आफ्नो नाम नबताउँने शर्तमा बीमा प्राधिकरणका (हाई लेवल) उच्च तहका कर्मचारीले कुनै पनि कम्पनीका क्यासव्याक भएको पाइएमा काबाही गर्नु आफूहरुको दायित्व रहेको स्विकार गरेका हुन् ।

बीमा दर्पण डटकम : मिरोर अफ इन्स्योरेन्स